ادبیات کودک و نوجوان، گفتگو با محمد سعید معزالدین

2 – چرا به کار کودک علاقه مند شدید؟

به هرحال به رغم پیش بینی ها تلخی که برای آینده می شود که جمعیت کشور بیشتر به سوی سالمندی و کهنسالی گرایش دارد و همچنین و خانواده های تک فرزندی رواج یافته ، هنوز جمعیت کشور جوان است و نسل نو بویژه کودکان و نوجوانان و مؤسسه ها و مراکز ذی ربط به محتوا و خوراک سالم برای تغذیه روحی و فکری نیاز مبرم دارند . بنابراین افزون بر نگارش در سایر موضوعات ، علاقه مند شدم در این زمینه نیز فعالیت و انجام وظیفه نمایم .

3 – هدف شما از پرداختن به کار کودک چیست ؟

آشنا شدن این عزیزان و خانواده و مربیان با مفاهیم ارزشی ، تربیتی ، اخلاقی و ارتقاء سطح آگاهی های مستند و بدون پیرایه و خرافه در جهت بالندگی و حفظ هویت اسلامی و ایرانی کودکان و نوجوانان .

4 – چه آینده ای را برای آثار کودک دوست دارید؟

کار فرهنگی و هنری برای کودکان و نوجوانان نباید در موضوعات خاص و صرفا در قالب کتاب ، محدود شود . کتاب می تواند حتی مرجع و منبع برای ساخت فیلم و پویانمایی برای این عزیزان باشد .
باید از روش های سنتی فاصله بگیریم و از فناورین نوین و نوآوری در شیوه های انتقال مفاهیم بهره ببریم و دست اندکاران ، با این مقوله ، تخصصی و حرفه برخورد کنند و افرون بر ایجاد سرگرمی برای آنان ، موضوعات آموزشی و مهارت های زندگی در جهان معاصر را به آنان بیاموزند .
کودک ایرانی از همان دوران خردسالی باید با هویت اسلامی و ایرانی خود آشنا شود ، آن را حفظ کند و به آن ببالد و دچار خود تحقیری ملی و مذهبی نشود .

5 – چه معیارهایی را به عنوان شاخص ادبیات کودک مهم تر می دانید؟

اهم معیارهایی که شایسته است مد نظر قرار گیرد، عبارت است از :
۱- انتخاب موضوع ، زبان نوشتاری ، انتخاب واژه ها باید متناسب با درک و فهم کودک باشد .
۲- پرهیز از غلو در تخیل پردازی
۳- استفاده از منابع معتبر و پرهیز از خرافه گویی
۴- آشناکردن کودک با واقعیت های زندگی با گرایش امیدبخشی و شورآفرینی و حفظ تعادل روحی و روانی
۵- بومی سازی با فرهنگ ایرانی و باورهای اعتقادی و آداب و سنن با بیان و زبان متناسب با فهم و درک کودک و نوجوان
۶- اهمیت دادن به تصویر برای کودکان ، زیرا بخشی از پیام متن به کمک تصویر بیان می شود.
۷- عدم القای افکار منفی و پرهیز از ایجاد بدبینی نسبت به پدر و مادر و نزدیکان .
۸- ایجاد روحیه خلاقیت و نوآوری ، تلاش و کار در کودک و نوجوان
۹- استفاده از شعر شاد ، آهنگین ، امیدبخش ، شیوا و روان که انگیزه ، شوق و پویایی را در ذهن و عمل کودک پدید می آورد .
۱۰- پرورش شخصیت و خودباوری و روحیه امیدواری ، تلاش، عواطف ، احساسات و شور و شعور .
۱۱- آموزش غیرمستقیم مهرورزی ، احترام به بزرگترها و جایگاه خانواده و اهمیت به آن .
۱۲- رعایت نکات فنی چاپ ، شامل اندازه ، انتخاب نوع کاغذ ، حروف ، تصویر، طرح روی جلد و صحافی .

6 – چه ویژگی های سبکی که در ساختار آثار خلق شده شما وجود دارد ؟

آنچه درباره معیارهای شاخص در ادبیات کودک در پاسخ به پرسش پیشین بیان شد ، سعی شده به صورت نسبی رعایت شود .
ويژگي هاي مجموعه ۱۴ جلدي كتاب هاي چشمه نور (تفسير قرآن براي نوجوانان) :
۱ ـ ارایه‌ تفسیر (شأن نزول) آیه‌ها در قالب داستان مستند.

۲ ـ در بیان موضوع و شرح داستان به آیات قرآن استناد شده و از پیرایه‌ها و پردازش‌های اضافی خودداری شده است.

۳ ـ برای شرح بیشتر، از روایات و احادیث مورد وثوق منابع مذاهب اسلامی بهره‌گیری شده است.

۴ ـ شیوه‌ نگارش و محتوا به گونه‌ای است که همه‌ اعضای خانواده می‌توانند از آن استفاده نمایند.

۵ ـ با ارایه‌ تصویرهای رنگی و متن روان، با کمک شرح و بیان بزرگترها حتی کودکان نیز می‌توانند از این مجموعه بهره‌مند شوند.

۶ ـ متن کتاب‌ها بر اساس نگارش و ویرایش کتاب‌های فارسی آموزش و پرورش ویراستاری شده تا در ذهن کودک و نوجوان دوگانگی در شیوه‌ نگارش واژه‌ها پدید نیاید و متناسب با نوشتار کتاب‌های درسی باشد.

۷ ـ در آغاز هر جلد متن آیات قرآنی و ترجمه‌ روان آن ذکر شده و در پایان مطالب هر جلد واژه‌های اصلی ترجمه و در صورت لزوم شرح و توضیح داده شده است.

۸ ـ بسته‌بندی مناسب و ارایه‌ی یکجا به گونه‌ای است که یکی از بهترین مجموعه‌های داستانی مستند قرآنی برای هدیه به کودکان و نوجوانان به شمار می‌آید.

۹ ـ قابل بهره برداری و استناد برای مراکز قرآنی ویژه کودکان و نوجوانان.

۱۰ ـ قيمت مناسب به ويژه برای مؤسسه‌ها و مراکز قرآنی و فرهنگی و هنری

ويژگي مجموعه داستاني ۶ جلدی بچه هاي آفتاب:
– متن روان و همراه با تصاوير رنگي و جذاب و قابل استفاده براي مربيان مراكز پيش دبستاني و معلمان كلاس هاي اول و دوم ابتدايي و اولياي دانش آموزان براي توضيح و تفهيم هرچه بيشتر و بهتر مطالب به كودكان.
– در این مجموعه سعی شده آيين هاي ديني و باورهاي اسلامي و ملی در قالب داستان، معرفي و بیان شود :

۱- آشنايي اجمالي با پيشوايان اسلام در داستان كبوتر حرم

۲- تبيين فرهنگ نيايش و بزرگداشت حماسه دفاع مقدس در داستان دعاي بهاري

۳- تبيين فرهنگ همياري و تعاون در داستان جشن عاطفه ها

۴- تاكيد بر كانون خانواده و اصل اخلاقي و اجتماعي صله رحم (ارتباط با خويشاوندان) در داستان هفت سين

۵- تاكيد بر آيين نامگذاري كودك در اسلام و پيشگيري از پدیده حسادت در داستان داداش كوچولو

۶- تاكيد بر اهميت انتخاب دوست و همنشين خوب و نقش آن در تربيت اخلاقي در داستان همبازي

7 – کدام ویژگی های موضوعی و محتوایی در آثار شما وجود دارد ؟

تاریخی ، روایی ، داستان واقعی ، همزادپنداری ، تاکید بر تحکیم روابط خانوادگی ، باورهای اعتقادی ، آداب و سنن پسندیده به دور از خرافه پردازی ، بیان برخی از نکات قرآنی در قالب داستان

8 – کارهایی که در دست اقدام دارید و تا کنون به چاپ نرسیده اند در صورت صلاحدید معرفی نمایید

افزون بر پژوهش و نگارش در سایر رشته ها در خصوص ک.دکان و نوجوانان : شیوه تعامل پیشوایان دینی در برخورد با کودکان و نوجوانان از منظر اخلاقی ، تربیتی و روانشناسی . مقدمات کار هم انجام شده ولی درحال حاضر متوقف شده است . معرفی فرازهایی از تاریخ زندگی پیشوایان و مفاهیم و موضوعات کاربردی برگرفته از متون و منابع مورد اطمینان با گرایش تبیین نکات روانشناختی .

9 – چه مشکلاتی در راه کار در حوزه ادبیات کودک وچود دارد؟

نگرش بازاری برخی اصحاب اندیشه و هنر و برخی ناشران مانند تفکر گیشه ای در سینما ، ضرورت تغییر ذائقه مخاطب در جهت رشد و بالندگی و درک نیازهای آنان نه صرفا خواسته های کاذب و صد در صد سرگرمی. و پرهیز از کارهای کلیشه ای .

10 - آیا می تواند کار در ادبیات کودک برای شما به عنوان یک فعالیت حرفه ای یعنی منبع اصلی برای معاش و گذران زندگانی شما باشد؟ نظر شما دراین باره چیست ؟
نه ، ابدا و اصلا چنین نبوده و نیست . انگیزه معنوی و ذوقی و دلی بوده و هست . البته اغلب آثار و تألیفات این جانب در سایر موضوعات است و بر ادبیات کودک و نوجوان تمرکز ندارد .

11 – کدام یک از خالقین آثار کودک را در حوزه فعالیت خودتان به عنوان الگو می شناسید و یا به آنها توجه وعلاقه دارید ؟

فارغ از احیانا گرایش های سیاسی افراد ، همه عزیزانی که تلاش می کنند ، خوبند . به عنوان نمونه می توان از این افراد یاد کرد : مهدی آذر‌یزدی ، هوشنگ مرادی کرمانی ، مصطفی رحماندوست ، افسانه شعبان‌نژاد ، امیرحسین فردی ، ناصر کشاورز علی اشرف درویشان ، محمد رضا سرشار، سوسن طاقدیس و …

12 – کدام یک از ناشران ادبیات کودک را حرفه ای و موفق در حوزه ادبیات کودک می دانید ؟

کانون پرورش فکری که البته باید با مشاوره با افراد آگاه سعی کند و حرفه ای و تخصصی تر و با درک بیشتر موضوعات مورد نیاز مخاطب به کار خود ادامه دهد . انتشارات قدیانی هم در این زمینه تلاش های قابل توجهی داشته است .

13 – چه دورنما یا چشم اندازی را برای کار در حوزه ادبیات کودک می بینید؟

شما بخوبی می دانید که کار در موضوع کودک و نوجوان با کار برای کودک و نوجوان متفاوت است . به نظر در دو مقوله باید اقدام کارشناسی و حرفه ای با توجه به اصول روانشاسی واقعی و ارکان تربیتی مبتنی بر آموزه های صحیح اعتقادی و بومی صورت گیرد :
۱- آموزش و روش شناسی کار و تعامل با کودک و نوجوان که ویژه اولیاء و مربیان است .
۲- آموزش و روش شناسی تهیه و تدوین آثار و ابزار فیزیکی و نرم افزاری که اگرچه کودک و نوجوان مستقیما و خود بتواند از آنها استفاده کند اما به صورت غیر مستقیم مفاهیم و ارزش ها را منتقل کند و خود مخاطب آن را کشف کند، به نتیجه برسد و رشد و تعالی یابد .
آموزش مستقیم و دستوری ، چندان و همه جا و با هرمخاطب، پاسخگو و نتیجه بخش نیست .
اگر این سمت و سو رعایت شود ، می توان به آینده امیدوار بود . البته باید از مسائل روز و تحولات و تمثیل ها و همزاد پنداری های زمان و جاذبه های مثبت نیز استفاده شود .

14 – چه آثاری که تا کنون از شما به چاپ رسیده است

آثار و نوشته های فراوانی است که اغلب غیر رسمی و در حد انتشار درون سازمانی مربوط به محل کار در ارگان ها و سازمان های فرهنگی بوده است. آن بخش که در طول زمان منتشر شده شامل عناوین زیر است :

گزیده آثار محمد سعید معزالدین؛ شامل تألیف، تدوین و ویرایش
سال انتشار مرکز نشر نام کتاب ردیف
۱۳۵۷ نشر توحید اندیشه و اندیشمند ۱
۱۳۵۸ نشر توحید نقش اسلام در زندگي نوين
امام موسی صدر
تنظیم و ویرایش
۲
۱۳۵۹ نشر حجت خطوط اساسي فرهنگ اسلامي
امام موسی صدر
تنظیم و ویرایش
۳
۱۳۶۰ کانون فرهنگی انقلاب اسلامی – قم وحدت روحاني و دانشگاهي
امام خمینی – ره
تنظیم و ویرایش
۴
۱۳۶۰ دانشکده ادبیات دانشگاه شیراز
و نشر توحید نقش قرآن در سازندگي انسان ۵
۱۳۵۹ ۱۳۶۰ نشر حجت خدا، دین،اخلاق از نگاه کمونیسم ۶
۱۳۶۰ نشر حجت وحدت روحاني و دانشگاهي
شهید دکتر محمد مفتح
تنظیم و ویرایش
۷

۱۳۶۱ کانون فرهنگی انقلاب اسلامی نيايش براي مرزبانان اسلام
( دعای۲۷ صحیفه سجادیه)
تنظیم و ویرایش متن فارسی
۸
۱۳۶۹ سازمان تبليغات اسلامي
ستاد منطقه ۲ کشوری ناسیونالیسم و کردستان ۹
مجمع جهاني تقريب مذاهب اسلامي
و انتشارات فقه پیام تقریب
کوشش، نظارت، ویرایش ۱۰
۱۳۷۳ مجمع جهاني تقريب مذاهب اسلامي
و انتشارات فقه پیام وحدت
کوشش، نظارت، ویرایش ۱۱
۱۳۷۳ مجمع جهاني تقريب مذاهب اسلامي
و انتشارات فقه حديث التقريب
کوشش، نظارت، ویرایش ۱۲
۱۳۷۴ مجمع جهاني تقريب مذاهب اسلامي
و انتشارات فقه نداءالوحدة
کوشش، نظارت، تصحیح ۱۳
۱۳۷۴ مجمع جهاني تقريب مذاهب اسلامي
و انتشارات فقه نداءالتقريب
کوشش، نظارت، تصحیح ۱۴
۱۳۷۴ مجمع جهاني تقريب مذاهب اسلامي
و انتشارات فقه نداي وحدت
(محمد واعظ زاده خراسانی)
تنظیم : سهیلا شاطریان
ویرایش : محمد سعید معزالدین

۱۵
۱۳۷۴ مجمع جهاني تقريب مذاهب اسلامي آواي وحدت
کوشش، نظارت، ویرایش ۱۶
۱۳۷۶ مجمع جهاني تقريب مذاهب اسلامي
و انتشارات فقه وحدت در آيينه مطبوعات
نظارت و ویرایش ۱۷
۱۳۷۶ مجمع جهاني تقريب مذاهب اسلامي
و انتشارات فقه منشور همبستگي
کوشش، نظارت، ویرایش ۱۸
۱۳۷۸ انتشارات فقه مباني و جايگاه تقيه
دراستدلال هاي فقهي
(محمد حسین واثقی راد)
ویرایش : محمد سعید معزالدین

۱۹
۱۳۸۰ انتشارات صدرا مصلح بيدار
زندگی و آثار استاد شهید مرتضی مطهری
(محمد حسین واثقی راد)
همکاری در تدوین

۲۰
۱۳۸۰ خانه فرهنگ جمهوري اسلامي ايران،لاهور امام خميني طلايه¬ دار وحدت اسلامي
تدوین، مقدمه، مقاله ۲۱
۱۳۸۴ انتشارات فقه مجموعه ۱۴جلدی چشمه نور، تفسیر قرآن برای نوجوانان در قالب داستان ۲۲
۱۳۸۴ انتشارات فقه شگفتي هاي آفرينش
سوره شمس ۲۳
۱۳۸۴ انتشارات فقه سفرهاي قبيله قريش
سوره قریش ۲۴
۱۳۸۴ انتشارات فقه آشوبگر آتش افروز
سوره تبت ۲۵
۱۳۸۴ انتشارات فقه فيل سواران
سوره فیل ۲۶
۱۳۸۴ انتشارات فقه فداكاري وهجرت
آیة الفداء (لیلة المبیت) سوره بقره ، آیه ۲۰۷
سوره
۲۷
۱۳۸۴ انتشارات فقه رسيدگي به محرومان
آیة الاطعام
سوره انسان ، آیات ۱۱-۸
۲۸
۱۳۸۴ انتشارات فقه نشانه ولايت
آیه ولایت
سوره مائده ، آیه ۵۵
۲۹
۱۳۸۴ انتشارات فقه جوانان با ايمان
(اصحاب کهف)
سوره کهف ، آیه ۱۰-۹
۳۰
۱۳۸۴ انتشارات فقه بهشت خاكستر
(اصحاب الجنة)
سوره قلم ، آیات ۳۳-۱۷
۳۱
۱۳۸۴ انتشارات فقه فرستادگان ويژه
(اصحاب القریة)
سوره یس ، آیات ۲۹-۱۳
۳۲
۱۳۸۴ انتشارات فقه راز حيات
(عُزَیر پیامبر) سوره بقره ، آیه ۲۵۹ ۳۳
۱۳۸۴ انتشارات فقه نبرد تاريكي و روشنايي
(طالوت و جالوت)
سوره بقره ، آیات ۲۵۲-۲۴۶
۳۴
۱۳۸۴ انتشارات فقه نوح تلاشگر
سوره نوح ۳۵
۱۳۸۴ انتشارات فقه ايوب شكيبا
سوره ص ، آیات ۴۴-۴۱ ۳۶
۱۳۸۶ انتشارات فقه مجموعه ۶ جلدی بچه های آفتاب ویژه کودکان ۳۷
۱۳۸۶ انتشارات فقه كبوتر حرم ۳۸
۱۳۸۶ انتشارات فقه دعاي بهاري ۳۹
انتشارات فقه جشن عاطفه ها ۴۰
انتشارات فقه هفت سين ۴۱
انتشارات فقه داداش كوچولو ۴۲
انتشارات فقه همبازی ۴۳
۱۳۸۸
۱۳۸۹
۱۳۹۰ انتشارات فقه
انتشارات امیرکبیر
شرکت چاپ . نشر بین الملل اشک و ماتم در سوگ سبط خاتم
شرح رخداد جانگداز عاشورا
لواعج الاشجان فی مقتل الحسین
علیه السلام
علامه سید محسن امین عاملی
ترجمه : عباس جلالی
بازبینی و ویرایش :
محمد سعید معزالدین

۴۴
۱۳۹۴ شرکت چاپ و نشر بین الملل نقش امرای هستی
دکتر سید جمال سیادت موسوی
(جایگاه اهل بیت-ع- در قرآن)
همکاری در تحقیق و تدوین
۴۵
۱۳۹۸ انتشارات فقه شرح یک دلدادگی
زندگی و آثار دکتر سید جمال سیادت موسوی چاپ اول
۴۶

15 - چه ناشرانی آثار شما را به چاپ رسانده اند ؟

انتشارات توحید ، کانون فرهنگی انقلاب اسلامی ، دانشکده ادبیات دانشگاه شیراز ، سازمان تبلیغات اسلامی منطقه ۲ کشوری ، عقیدتی – سیاسی لشکر ۹۲ زرهی اهواز ، نشر حجت ، مجمع جهاني تقريب مذاهب اسلامي ، انتشارات صدرا ، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ، وزارت امور خارجه (فصلنامه آفریقا) ، خانه فرهنگ جمهوری اسلامی ایران – لاهور ، رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران – اسلام آباد ، آکادمی اقبال – پاکستان، مؤسسه فرهنگی اکو ، مجموعه فرهنگی تخت فولاد اصفهان ، انتشارات فقه، نشر حکیم و …

- - - - - - - - - - - - - -

دانشگاه فرهنگیان

دانشگاه شهید مدنی

مصاحبه با استاد محمد سعید معزالدین (معزی)

با نظارت : دکتر ابوالفضل مرادی (رَستا)
مصاحبه کننده: مهدی تقی ملا

www.parsbarg.com

وبگاه فرهنگی پژوهشی محمد سعید معزالدین

نظرات شما عزیزان: